آشنایی با سرطان کبد

سرطان کبد عارضه‌ای است که در سلول‌های کبد آغاز می‌شود. همانطور که می‌دانید، کبد یکی از اعضای مهم بدن (بزرگترین غده بدن) است که در زیر قفسه سینه، سمت راست شکم قرار دارد. چند نوع سرطان در کبد تشکیل می‌شود که شایع‌ترین نوع آن Hepatocellular carcinoma سلول‌ها است که در سلول اصلی کبدی (هپاتوسیت) شروع می‌شود. انواع دیگر سرطان کبد شامل سرطان مجاری صفراوی و سرطان عروق کبدی می‌شود. همه سرطان‌هایی که بر کبد تأثیر می‌گذارند بعنوان سرطان کبدی درنظر گرفته نمی‌شوند. سرطان که در قسمت دیگری از بدن شروع می‌شود همانند روده بزرگ، ریه یا پستان می‌تواند گسترش یابد و به کبد برسد؛ این نوع سرطان را درعوض سرطان کبد، سرطان متاستاتیک می‌نامند. این نوع سرطان عموماً با نام منشأ اصلی همراه است که برای مثال می‌توان به سرطان متاستاتیک روده بزرگ اشاره کرد که به کبد گسترش یافته است. لازم به ذکر است که سرطان‌های متاستاتیک کبد شایع‌تر از حالت‌های دیگر است.

علائم

اکثر افراد علائم و نشانه‌های سرطان را در مراحل اولیه مشاهده نمی‌کنند. وقتی علائم ظاهر می‌شوند ممکن است شامل موارد زیر شوند:

از دست دادن وزن بدون فعالیت خاص
از دست دادن اشتها
درد بالای شکم
ضعف عمومی و خستگی
تورم شکم
زردی چشمان و پوست بدن
مدفوع سفید

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

درصورتی که علائم گفته شده را برای مدت زمانی در خود مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

علل ابتلا به سرطان کبد

هنوز دلایل کافی برای اینکه چه عواملی ایجاد کننده سرطان کبد هستند وجود ندارد. اما برخی از موارد می‌توانند بعنوان عوامل اصلی قلمداد شوند. مواردی همچون عفونت‌های مزمن و ویروس‌های هپاتیت جزو علل سرطان کبد هستند. سرطان کبد زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های کبدی در DNA خود دچار جهش شوند. جهش‌های دی‌ان‌ای باعث تغییر در ساختار سلول‌ها می‌شود. درنتیجه این جهش‌ها سلول‌ها شروع به رشد خارج از کنترل می‌کنند که باعث تشکیل تومور یا غده سرطانی می‌شود.

عواملی که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند

فاکتورهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را در افراد افزایش دهد. در زیر به معرفی این عوامل خواهیم پرداخت:

عفونت مزمن HBV یا HCV: عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B یا هپاتیت C از عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد هستند.
سیروز: این وضعیت پیشرفته و غیرقابل بازگشت باعث ایجاد بافت اسکار در کبد می‌شود و شانس ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
بیماری‌های ارثی کبد: بیماری‌های کبدی که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند شامل هموکروماتوزیس و ویلسون می‌شود.
دیابت: افراد مبتلا به اختلال قندخون نسبت به سایرین بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کبد قرار دارند.
بیماری کبد چرب غیرالکلی: انباشت چربی در کبد می‌تواند باعث افزایش سرطان کبد شود.
قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین‌ها: آفلاتوکسین‌ها سمومی هستند که بصورت قارچ روی مواد غذایی رشد می‌کنند. محصولاتی مانند ذرت و بادام زمینی می‌توانند به‌راحتی توسط آفلاتوکسین آلوده شوند. این سم قارچی می‌تواند توسط موادی همچون شیر وارد بدن شود و آن را آلوده کند. آلودگی آفلاتوکسین در بخشی‌های خاصی از آفریقا و آسیا شایع است.
مصرف بیش از حد الکل: مصرف الکل بصورت روزانه و بیش از حد در طول سال‌ها می‌تواند منجر به آسیب‌های برگشت‌ناپذیر به الکل شود و درنهایت منجر به سرطان کبد خواهد شد.

پیشگیری

سیروز یکی از عواملی است که می‌تواند منجر به ابتلا به سرطان کبد شود؛ می‌توانید با دنبال کردن روش‌های زیر خطر سیروز را کاهش دهید:

حفظ سلامتی وزن: اگر وزن فعلی شما درشرایط مطلوب قرار داشته باشد، با رعایت یک رژیم غذایی سلمات و تمرین و ورزش می‌توانید آن را در شرایط نرمال نگه دارید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، میزان کالری روزانه خود را کاهش دهید و تمرینات خود را از قبل بیشتر کنید. هدف این است که هر هفته حدود ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم وزن کم کنید.
در مواجهه با مواد شیمیایی احتیاط کنید: دستورالعمل استفاده از مواد شیمیایی برای استفاده در منزل و محیط کار را دنبال کنید و سعی کنید با رعایت کامل این دستورالعمل خود را از ابتلا به سرطان کبد مصون کنید.

واکسیناسیون برعلیه هپاتیت B را دریافت کنید

می‌توانید خطر ابتلا به هپاتیت B را با دریافت و تزریق واکسن مربوطه کاهش دهید. این کار بیش از ۹۰ درصد حفاظت را برای کودکان و بزرگسالان فراهم می‌کند. واکسن می‌تواند به هر فردی که دارای سیستم ایمنی خطرناک هستند داده شود.

اقدامات لازم برای جلوگیری از هپاتیت C را انجام دهید

در حال حاضر واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما راه‌های برای کاهش خطرات ابتلا به این بیماری وجود دارد.

از سلامت شریک جسنی خود مطلع شوید: درصورت تردید درباره سلامت شریک جنسی خود نسبت به مبتلا بودن به ویروس‌های HBV و HCV به هیچ عنوان بدون تجهیزات پیش گیرنده وارد رابطه جنسی نشوید.
از داروهای داخل ورید استفاده نکنید، اما اگر ملزم به استفاده هستید از سرنگ تمیز استفاده کنید: اگر به مواد مخدر اعتیاد دارید، از سرنگ مشترک با دیگر افراد استفاده نکنید.
درصورت تمایل به خالکوبی از مکان‌های بهداشتی و سلامت استفاده کنید:‌ سوزن‌هایی که به‌درستی استریل نشده باشند، می‌توانند عاملی برای انتقال هپاتیت C باشند. قبل از اینکه برای خالکوبی اقدام کنید از بهداشت و سلامت محیط آنجا مطمئن شوید.

از پزشک خود درباره غربالگری سرطان کبد مشورت بگیرید

هنوز بصورت عمومی این موضوع که غربالگری سرطان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد پذیرفته نشده است. انجمن آمریکایی بررسی بیماری‌های کبدی به کسانی که خود را مشکوک به بیماری‌های کبدی می‌دانند توصیه‌ می‌کند که از این غربالگری استفاده کنند.